Nghị quyết 57‑NQ/TW: Khơi dậy sức mạnh sáng tạo

Trong bối cảnh đất nước đang đẩy mạnh phát triển khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số (CĐS), Nghị quyết số 57‑NQ/TW của Bộ Chính trị ban hành ngày 22/12/2024 mở ra định hướng lớn, mang tính chiến lược nhằm tạo bước đột phá mới cho phát triển kinh tế - xã hội, xây dựng nền kinh tế tri thức, hiện đại, xanh và bền vững. Tỉnh Quảng Ninh triển khai Nghị quyết 57 với quyết tâm chính trị cao, hành động quyết liệt.

Phát triển doanh nghiệp khoa học công nghệ

Phát triển doanh nghiệp khoa học và công nghệ (KHCN) là chủ trương lớn của Đảng, Nhà nước nhằm nâng cao chất lượng hiệu quả sản xuất kinh doanh, tạo động lực bền vững cho phát triển kinh tế - xã hội trong cuộc cách mạng công nghiệp 4.0. Thực hiện chủ trương này, Quảng Ninh đã thành lập được 33 doanh nghiệp KHCN, các doanh nghiệp hoạt động hiệu quả, phát triển được nhiều công nghệ hữu ích.

Được công nhận là doanh nghiệp KHCN vào năm 2017 khi ứng dụng thành công công nghệ vật liệu xây dựng (VLXD) sàn bóng, sàn hộp, cốp pha nhựa khung thép, đến năm 2022, Công ty CP Thiết kế và phát triển công nghệ xây dựng Span tiếp tục nghiên cứu, triển khai và được cấp bằng sáng chế cho công nghệ nhà lắp ghép bằng cấu kiện bê tông đúc sẵn. Doanh nghiệp cũng phát triển thành công nhà bê tông đúc sẵn, có thể lắp ghép nhiều module để tạo thành một ngôi nhà hoàn chỉnh với thời gian thi công, chi phí tối ưu so với phương pháp xây dựng truyền thống và được ứng dụng vào đa dạng các công trình.

Để tiếp tục đổi mới, ứng dụng KHCN trong sản xuất, kinh doanh, đội ngũ kỹ sư của công ty thường xuyên thực hiện việc nghiên cứu, tìm tòi những công nghệ mới, ứng dụng trí tuệ nhân tạo AI trong thiết kế bản vẽ, mạnh dạn đầu tư trang bị các phương tiện, thiết bị chuyên dụng để có thể sản xuất được các cấu kiện hay module lắp ghép tại công ty. So với trước đây, chi phí đầu tư có thể giảm được 20%, với chất lượng thi công tốt và ổn định hơn.

Ông Nguyễn Xuân Thủy, Chủ tịch HĐQT, Tổng Giám đốc Công ty CP Thiết kế và Phát triển công nghệ xây dựng Span, chia sẻ: Định hướng của đơn vị là phát triển nhà module lắp ghép - một xu hướng xây dựng hiện đại, tiết kiệm và thân thiện với môi trường. Công ty sẽ đầu tư xây dựng một nhà máy chuyên sản xuất module, nhằm đảm bảo tiến độ, chất lượng và có thể cung ứng nhanh nhất cho thị trường trong nước và quốc tế. Việc ứng dụng công nghệ mới trong ngành xây dựng không chỉ góp phần nâng cao năng suất, chất lượng công trình, mà còn thể hiện rõ vai trò của doanh nghiệp tư nhân trong việc hiện thực hóa các mục tiêu của Nghị quyết 57, nhất là phát triển công nghiệp công nghệ cao, chuyển đổi số trong sản xuất và xây dựng nền kinh tế tuần hoàn, đóng góp vào sự phát triển chung của tỉnh, của đất nước.

Những năm qua, các doanh nghiệp KHCN trên địa bàn tỉnh tích cực đầu tư đổi mới công nghệ, nâng cao chất lượng và giá trị của các sản phẩm, nghiên cứu tạo ra sản phẩm mới có giá trị cao, triển khai nhiều ứng dụng giải pháp số để tăng khả năng tiếp cận khách hàng, mang lại các giá trị hữu ích ở các lĩnh vực: Nông nghiệp, lâm nghiệp, thủy sản, công nghiệp chế biến chế tạo, khai khoáng, thông tin và truyền thông… Nhiều doanh nghiệp cũng tích cực ứng dụng KHCN, đầu tư máy móc tự động hóa và các nền tảng số trong vận hành và quản trị để trở thành doanh nghiệp KHCN. Quá trình chuyển mình này không chỉ giúp doanh nghiệp nâng cao năng lực cạnh tranh mà còn góp phần hình thành hệ sinh thái đổi mới sáng tạo, tạo động lực thúc đẩy phát triển kinh tế số, công nghiệp công nghệ cao và nền kinh tế tri thức trên địa bàn tỉnh.

Anh Nguyễn Xuân Tùng, Phó Giám đốc Công ty CP Thương mại và Dịch vụ Bình Liêu, cho biết: Đơn vị chuyên sản xuất miến dong truyền thống, hoạt động từ năm 2006 và từ năm 2014, Công ty đã tập trung đầu tư máy móc, thiết bị nhằm nâng cao sản lượng và chất lượng sản phẩm, với sự hỗ trợ nguồn vốn từ tỉnh. Đến nay, đơn vị đã đầu tư hơn 15 tỷ đồng để đưa máy móc, công nghệ vào sản xuất tại đơn vị, với nhiều hệ thống hiện đại như máy rửa và nghiền củ dong, hệ thống lọc làm sạch bột, hệ thống hồ hóa  tráng sấy dẻo, máy cắt sợi, sấy sợi tách ẩm… Nhờ đó, chất lượng các sản phẩm được cải thiện, nâng lên rõ rệt, không chỉ đáp ứng tốt thị trường trong nước mà còn dần tiếp cận thị trường xuất khẩu. Thời gian tới, đơn vị tiếp tục định hướng đầu tư hệ thống chuyển bột tự động để tối ưu hóa sản xuất, đồng thời từng bước hoàn thiện các tiêu chí trở thành doanh nghiệp KHCN, qua đó nâng cao năng lực cạnh tranh và góp phần thúc đẩy phát triển ngành hàng nông sản chủ lực của địa phương.

Giai đoạn 2021-2025, Quảng Ninh tiếp tục tập trung vào 19 nhiệm vụ bảo tồn các nguồn gen quý, hiếm, có giá trị, bao gồm 7 nguồn gen lâm nghiệp, 7 nguồn gen dược liệu, 2 nguồn gen thủy sản và 3 nguồn gen vật nuôi quan trọng cho nông nghiệp. Đến nay, các nhiệm vụ KHCN được các địa phương, đơn vị, cá nhân tham gia thực hiện nghiêm túc, bảo đảm chất lượng, góp phần quan trọng phát triển kinh tế - xã hội và các lĩnh vực chuyên sâu thuộc chuyên ngành.

Điển hình: Nhiệm vụ “Bảo tồn nguồn gen rươi nước lợ Đông Triều” nằm trong Đề án Khung bảo tồn nguồn gen tỉnh Quảng Ninh giai đoạn 2021-2025. Đến nay, nhiệm vụ đã hoàn thành, thu được nhiều kết quả hữu ích. Đã có 3 mô hình bảo tồn được xây dựng với tổng diện tích 5ha; sản xuất được 40 triệu ấu trùng và 12,5 triệu rươi giống phục vụ bảo tồn, lưu giữ. Riêng mô hình thả con giống đã thu được gần 300kg rươi trong vụ chiêm từ tháng 2 đến tháng 5/2025.

Ông Cao Văn Minh, Trung tâm Quốc gia giống hải sản miền Bắc, Chủ nhiệm nhiệm vụ, cho biết: Rươi Cầu Cầm đã trở thành thương hiệu riêng, có giá trị kinh tế cao nhất trong các loại rươi hiện nay. Qua kiểm tra thực tế mô hình, nhận thấy mật độ rươi nuôi trong khu vực thí điểm cao hơn rất nhiều so với điều kiện tự nhiên bên ngoài. Với kết quả này, hoàn toàn có thể duy trì sản xuất ổn định và hướng tới những vụ thu hoạch khả quan trong thời gian tới. Việc đưa KHCN vào bảo tồn, phát triển giống rươi bản địa không chỉ giúp nâng cao hiệu quả kinh tế cho người nuôi mà còn mở ra cơ hội nhân rộng mô hình nuôi rươi bán tự nhiên gắn với bảo tồn sinh thái, phù hợp với định hướng phát triển nông nghiệp bền vững và kinh tế tuần hoàn của tỉnh Quảng Ninh.

Định hướng phát triển bền vững

Tỉnh Quảng Ninh xác định KHCN, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số là nền tảng và động lực then chốt để thúc đẩy phát triển nhanh, bền vững trong kỷ nguyên số. Nhận thức rõ điều đó, tỉnh đã và đang tập trung mọi nguồn lực để cụ thể hóa các mục tiêu, định hướng của Nghị quyết số 57‑NQ/TW.

Tỉnh đặt mục tiêu đến năm 2030 trở thành một trong những địa phương đi đầu cả nước về ứng dụng KHCN, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số, với nhiều lĩnh vực đạt trình độ khu vực, quốc tế. Đến năm 2045, phát triển hạ tầng số hiện đại, hệ sinh thái khởi nghiệp năng động, năng lực công nghệ và đổi mới sáng tạo trở thành động lực cốt lõi thúc đẩy tăng trưởng GRDP.

Để hiện thực hóa mục tiêu này, Quảng Ninh thực hiện đồng bộ 9 nhóm nhiệm vụ, giải pháp, trải rộng trên nhiều lĩnh vực từ thể chế, hạ tầng, nguồn lực đến nâng cao nhận thức và phát triển hệ sinh thái đổi mới sáng tạo. Đồng thời, tiếp tục nâng cao nhận thức, đổi mới tư duy và quyết tâm chính trị; thông tin truyền thông sâu rộng nhằm tạo xung lực mới, khí thế mới trong toàn xã hội về KHCN, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số.

Tỉnh cũng đã giao trách nhiệm cụ thể cho các cơ quan, đơn vị trong việc tổ chức triển khai Nghị quyết số 57‑NQ/TW một cách đồng bộ, hiệu quả. Trong đó, Sở KHCN là cơ quan thường trực, tham mưu trực tiếp cho Tỉnh ủy, UBND tỉnh trong việc xây dựng kế hoạch, hướng dẫn triển khai các nhiệm vụ, giải pháp; đồng thời chủ trì phối hợp với các sở, ngành, địa phương thúc đẩy hoạt động nghiên cứu, ứng dụng, đổi mới công nghệ và phát triển hệ sinh thái đổi mới sáng tạo trên địa bàn. Trong 6 tháng đầu năm 2025, Sở KHCN tham mưu triển khai hoàn thành 38 nhiệm vụ, trong đó có một số nhiệm vụ có tính chất cốt lõi, làm nền tảng để triển khai hoàn thành toàn diện các mục tiêu, chỉ tiêu, nhiệm vụ thực hiện Nghị quyết 57-NQ/TW theo Chương trình, Kế hoạch và các Thông báo kết luận của BCĐ Trung ương, BCĐ cấp tỉnh. Một số kết quả nổi bật gồm: Tham mưu UBND tỉnh ban hành Kế hoạch hành động số 538-KH/TU và Kế hoạch số 138/KH-UBND để cụ thể hóa Nghị quyết 57-NQ/TW, tạo cơ sở đột phá trong phát triển KHCN, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số; hỗ trợ phát triển thị trường KHCN và khởi nghiệp đổi mới sáng tạo…

Mới đây, tại Kỳ họp thứ 29 HĐND tỉnh khóa XIV, nhiệm kỳ 2021-2026 đã thông qua Nghị quyết quy định về Chính sách thu hút hỗ trợ nhân lực về KHCN, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số trong các cơ quan của hệ thống chính trị thuộc tỉnh Quảng Ninh, giai đoạn 2025-2030. Đây là bước đi có ý nghĩa chiến lược, nhằm tạo cơ chế khuyến khích, thu hút đội ngũ nhân lực chất lượng cao, chuyên sâu về công nghệ và chuyển đổi số vào làm việc trong khu vực công, từ đó tăng cường năng lực tham mưu, tổ chức triển khai thực hiện các chương trình đổi mới sáng tạo và số hóa trong toàn hệ thống chính trị. Chính sách này góp phần giải quyết bài toán về nguồn lực, thể hiện rõ quan điểm nhất quán của tỉnh trong thực hiện, triển khai Nghị quyết 57-NQ/TW của Bộ Chính trị.

Thời gian tới, để đưa Nghị quyết 57-NQ/TW đi vào cuộc sống một cách hiệu quả, toàn diện, tỉnh tiếp tục đẩy mạnh hoàn thiện thể chế, cơ chế chính sách ưu đãi để thu hút doanh nghiệp đầu tư vào lĩnh vực KHCN; hỗ trợ phát triển hệ sinh thái đổi mới sáng tạo; nâng cao chất lượng nguồn nhân lực số; đẩy nhanh tiến độ chuyển đổi số trong các cơ quan nhà nước, doanh nghiệp và toàn xã hội. Tỉnh chú trọng phát triển hạ tầng số đồng bộ, xây dựng trung tâm đổi mới sáng tạo cấp vùng, và tăng cường hợp tác với các viện, trường, chuyên gia, nhà khoa học trong và ngoài nước…

Quảng Ninh đang từng bước khẳng định vai trò địa phương tiên phong trong triển khai Nghị quyết 57, góp phần đưa KHCN, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số thực sự trở thành động lực cốt lõi của tăng trưởng trong giai đoạn phát triển mới.