Làm mới việc thi đua - khen thưởng

Bây giờ lắm khen thưởng và nhiều danh hiệu thi đua. Kiểm điểm việc thực hiện chỉ thị, nghị quyết; sơ kết 6 tháng; tổng kết năm... ngày nào truyền hình cũng đưa tin các cơ quan, đoàn thể đón nhận bằng khen, giấy khen, phần thưởng cao quý.

Xem không thấy vui, nhiều nhà tắt ngay ti vi hoặc chuyển sang kênh khác. Có lẽ một phần tại cách làm nghề của các nhà báo, nhưng cái chính là lối bình xét, trao, nhận đã cũ mòn. Mươi năm trước, khi phong trào doanh nghiệp giỏi, cơ quan giỏi phát lộ thì nhiều người đã hỏi, thế nào là cơ quan giỏi, ai biết giỏi đến mức nào? Dù có bình xét, chấm điểm thì vẫn là bình xét trên giấy, ai đánh giá được thực chất cán bộ, nhân viên cơ quan làm việc thế nào?

Với các doanh nghiệp, ngoài những huân chương huy chương, mấy năm gần đây bùng nổ danh hiệu cúp vàng, cúp bạc. Cúp thương hiệu Việt Nam. Cúp vàng sản phẩm uy tín - chất lượng. Cúp thương hiệu vàng, doanh nghiệp vì cộng đồng, sản phẩm vì cộng đồng... Nghe nói có doanh nghiệp được nhận tới 9 giải vàng.

Bùng nổ giải thưởng, bùng nổ việc trao, nhận được một nét hay là thúc đẩy phong trào thi đua nhưng có mặt trái là xui nhiều người, nhiều cơ quan chạy theo thành tích. Người nào cũng muốn được khen thưởng. Cơ quan doanh nghiệp nào cũng muốn là cơ quan doanh nghiệp giỏi. Thế là tìm mọi cách làm báo cáo thành tích để được ghi công.

Tất nhiên, thi đua nào cũng có bình xét. Giải thưởng nào cũng có hội đồng duyệt, có qui trình tuyển chọn đầy đủ... Nhưng có người đã nói thẳng ra là cứ có tiền nộp cho ban tổ chức là xong. Tiền ở mức cơ bản là có giải thưởng. Tiền ở mức cao thì giải cao, lưu danh thiên cổ. Song thực chất danh chỉ trong giây lát trên truyền hình rồi người ta cũng quên ngay. Bởi nhiều người được khen quá, nhiều doanh nghiệp được giải thưởng quá thì ai nhớ nổi.

Vì thế có lẽ phải tìm cách làm mới lại việc xét duyệt thi đua. Khen thưởng sao cho chính xác trung thực, khen ít tác dụng nhiều. Ban phát hay chia đều các giải thưởng không mang lại hiệu quả. Và rất nguy hiểm khi người ta ra giá cho việc thi đua - khen thưởng, một công việc nghiêm túc, cao quý trong xã hội.