Gìn giữ nét thêu truyền thống của người Dao

Giữa nhịp sống hiện đại đầy biến động, tại thôn Tân Ốc 2, xã Lương Minh, vẫn có những người phụ nữ dân tộc Dao mong muốn giữ gìn nghề thêu may truyền thống. Họ không chỉ gìn giữ một nghề thủ công, mà còn gìn giữ cả một phần văn hóa của cộng đồng Dao Thanh Phán.

Nhận thấy nguy cơ mai một nghề thêu khi lớp trẻ không còn mặn mà với váy áo truyền thống, những năm gần đây, Hội LHPN xã Lương Minh đã đứng ra vận động thành lập CLB Thêu may trang phục dân tộc tại thôn Tân Ốc 2, quy tụ 20 hội viên. Mỗi tháng, các hội viên lại tụ họp tại nhà văn hóa thôn để cùng nhau trò chuyện, chia sẻ kinh nghiệm và truyền dạy kỹ thuật thêu hoa văn trên váy, áo của dân tộc Dao Thanh Phán.

Điều đáng quý là CLB không chỉ có các hội viên lớn tuổi, mà còn thu hút cả những bạn trẻ là người Dao tham gia. Dưới sự hướng dẫn tận tình của các cô, các bà giàu kinh nghiệm, các em gái dần học được cách phân biệt chỉ màu, bố cục hoa văn, cách thêu đúng kỹ thuật và đặc biệt là giữ gìn sự chỉn chu, trang trọng trong từng sản phẩm. Qua từng mũi chỉ, đường kim, tình yêu văn hóa dân tộc dần lớn lên trong mỗi thành viên.

Không chỉ ở thôn Tân Ốc 2, mô hình CLB Thêu may truyền thống còn được nhân rộng ra nhiều thôn khác trong xã Lương Minh. Đây là một phần trong chương trình gìn giữ và phát huy bản sắc văn hóa người Dao Thanh Phán do Hội Phụ nữ xã triển khai. Song hành cùng hoạt động thêu may là các lớp học chữ nôm Dao, học đan sọt phục vụ lễ cấp sắc, các hội thi viết chữ nôm, thi thêu hằng năm… tạo nên phong trào văn hóa sôi nổi và lan tỏa rộng khắp.

Từ khi mô hình được triển khai, các CLB thêu may theo nhóm đã trở thành sân chơi bổ ích cho phụ nữ Dao ở các thôn. Qua từng buổi sinh hoạt, chị em vừa được học nghề, vừa được khơi dậy niềm tự hào và trách nhiệm gìn giữ di sản của ông cha. Nhiều bộ trang phục dân tộc đẹp, cầu kỳ đã ra đời từ đôi bàn tay khéo léo của các hội viên và được mặc trong những dịp lễ hội, ngày tết, góp phần làm sống động thêm các nghi lễ truyền thống.

Bà Triệu Thị Bình, Chủ nhiệm CLB Thêu may trang phục truyền thống thôn Tân Ốc 2, chia sẻ: Tôi biết thêu từ năm 14 tuổi. Đến giờ tôi thêu để giữ gìn truyền thống của dân tộc Dao. Mỗi bộ trang phục của dân tộc Dao không chỉ để mặc, mà là sự kết tinh văn hóa, là niềm tự hào về cội nguồn. Dù cuộc sống hiện đại có nhiều đổi thay, nhưng tôi tin chỉ cần còn một bàn tay giữ lấy cây kim, sợi chỉ, thì nét đẹp ấy sẽ không mất đi.

Song song với việc gìn giữ nghệ thuật thêu may trang phục truyền thống, phong trào học chữ nôm Dao cũng có nhiều chuyển biến tích cực, nhất là trong giới trẻ. Nhiều em đã biết đọc, viết chữ nôm và tham gia vào các hoạt động lễ nghi cộng đồng, tiếp nối những giá trị tinh thần cha ông để lại.

Xã Lương Minh là địa phương miền núi có trên 98% dân số là người DTTS. Với vị trí nằm trong quy hoạch phát triển du lịch cộng đồng, việc bảo tồn và phát huy bản sắc văn hóa truyền thống đang được xem là hướng đi bền vững, tạo nền tảng cho phát triển kinh tế - xã hội gắn với bảo tồn di sản.

Mỗi sản phẩm thêu truyền thống không chỉ là kết quả của sự tỉ mỉ, khéo léo, mà còn là kết tinh của trí tuệ, tâm hồn và bản sắc dân tộc. Những người phụ nữ ở Lương Minh đang ngày ngày miệt mài khâu từng mũi chỉ, không chỉ gìn giữ một nghề xưa, mà còn đang truyền lửa văn hóa đến thế hệ mai sau.

Hơn cả việc bảo tồn một nghề thủ công, mô hình CLB thêu may truyền thống tại Lương Minh đang truyền đi một thông điệp mạnh mẽ: Bảo tồn văn hóa không phải là chuyện của quá khứ, mà là hành động thiết thực hôm nay để xây dựng tương lai.