Chuyển hướng thị trường xuất khẩu nông sản

Từ nay đến cuối năm, dự báo xuất khẩu nông, lâm, thủy sản Việt Nam sẽ gặp nhiều khó khăn do tác động từ chính sách thuế đối ứng của Mỹ. Trong khi đó, thị trường truyền thống Trung Quốc cũng ghi nhận mức tăng trưởng thấp. Ngành nông nghiệp cần nhanh chóng chuyển hướng sang các thị trường mới để tăng tốc xuất khẩu thời gian tới.

Ông Trương Xuân Trung, Bí thư thứ nhất, Phụ trách Thương vụ Việt Nam tại Các Tiểu Vương quốc Arab thống nhất (UAE) cho biết, 7 tháng đầu năm 2025, xuất khẩu của Việt Nam sang UAE đạt gần 3,4 tỷ USD, tăng nhẹ 0,27% so với cùng kỳ năm 2024.

Thặng dư thương mại trong 7 tháng đạt hơn 3 tỷ USD. Nhóm mặt hàng nông sản thế mạnh của Việt Nam tăng trưởng 17,31% so với cùng kỳ năm 2024 và đạt tổng kim ngạch xuất khẩu hơn 232,2 triệu USD. Trong đó, hạt điều đạt kim ngạch lớn nhất 95,9 triệu USD, tăng hơn 34,6%, rau quả đạt hơn 69,4 triệu USD, tăng 55,3%. Nhóm mặt hàng thủy sản đạt 31 triệu USD, tăng 20,8%. Nhóm mặt hàng gỗ và sản phẩm từ gỗ đạt gần 20,2 triệu USD, tăng 26,6%.

“Trong cơ cấu kinh tế của UAE, nông nghiệp chỉ chiếm 0,7% cho nên hằng năm quốc gia này nhập khẩu lượng lớn hàng nông sản. Đây cũng là nền kinh tế phát triển hàng đầu tại khu vực Trung Đông. UAE nằm trong nhóm 25 nền kinh tế có tính cạnh tranh cao trên thế giới, là trung tâm kinh tế, thương mại, tài chính, du lịch, vận tải và logistics của khu vực Trung Đông-Bắc Phi, là địa bàn tái xuất khẩu lớn thứ 3 trên thế giới. Mặt khác UAE là thị trường mở, hầu như không có rào cản thương mại cho nên đang tạo ra cơ hội lớn cho Việt Nam xuất khẩu nông sản, thủy sản, thực phẩm, đồ uống và đồ nội thất vào thị trường này”, ông Trung cho biết thêm.

Phó Tổng Thư ký Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thủy sản Việt Nam (VASEP) Tô Thị Tường Lan cho biết, những tháng cuối năm, xuất khẩu thủy sản Việt Nam có nhiều kỳ vọng nhưng cũng đối mặt không ít thách thức. Nguyên nhân chủ yếu từ chính sách thuế đối ứng của Mỹ, dẫn đến nguy cơ mất thị trường tôm và hạn chế với cá ngừ. Để ứng phó với thuế đối ứng khi xuất khẩu vào Mỹ, các doanh nghiệp thủy sản đang nỗ lực đa dạng thị trường tiêu thụ, đẩy mạnh thâm nhập sâu vào thị trường Halal khu vực Trung Đông

Theo bà Nguyễn Kim Hậu, Tổng Giám đốc Công ty cổ phần Thủy đặc sản Seaspimex, nhờ đạt chứng nhận Halal, sản phẩm của công ty đã vươn đến các thị trường Trung Đông. Halal không chỉ là giấy thông hành mà còn là minh chứng cho chất lượng sản phẩm. Chiến lược đầu tư vào chuỗi cung ứng đạt chuẩn Halal sẽ giúp doanh nghiệp Việt Nam nâng cao vị thế xuất khẩu trên toàn cầu. Cùng với thị trường Trung Đông, thị trường EU cũng đang “hút” hàng nông, thủy sản Việt Nam nhờ chất lượng sản phẩm ngày càng được nâng cao.

Ông Trần Văn Công, Tham tán nông nghiệp tại EU thông tin: Năm 2024 xuất khẩu nông, lâm, thủy sản của Việt Nam sang EU đạt 5,437 tỷ USD. 6 tháng đầu năm 2025, kim ngạch xuất khẩu sang EU đạt 4,17 tỷ USD, tăng 50% với cùng kỳ năm 2024. Tuy nhiên, hiện nay kim ngạch xuất khẩu nông, lâm, thủy sản của Việt Nam sang EU mới chỉ chiếm gần 2% tổng nhập khẩu của khu vực này. Thống kê cho thấy, hằng năm EU nhập khẩu khoảng 340 tỷ USD hàng nông, lâm, thủy sản. EU là thị trường nhập khẩu lớn nhất thế giới về nhiều loại hàng hóa như: rau quả chiếm 45% thị phần; nhập khẩu thủy sản chiếm 34%; nhập khẩu cà-phê chiếm 60% nhập khẩu của toàn thế giới; đồng thời EU là thị trường nhập khẩu lớn thứ hai về đồ gỗ, chiếm 32%…

Đây cũng chính là những mặt hàng thế mạnh của Việt Nam cho nên dư địa xuất khẩu cho các doanh nghiệp còn rất lớn, nhất là trong điều kiện hàng có nguồn gốc thực vật vào EU hiện không yêu cầu bắt buộc mã vùng trồng, mã số đóng gói, chiếu xạ (trừ một số mặt hàng quả có múi và 3 mặt hàng trong diện bị tăng cường kiểm soát là thanh long, đậu bắp và ớt).

Mặt khác, Việt Nam còn có lợi thế về thuế quan so với một số quốc gia khác như Indonesia, Thái Lan, Malaysia, Philippines, Ấn Độ khi có hiệp định thương mại tự do với EU.

Tuy nhiên, hạn chế khi xuất khẩu sang EU chính là khoảng cách địa lý xa, tuyến vận chuyển Á-Âu hay xảy ra xung đột dẫn đến bị gián đoạn; chi phí logistics cao hơn nhiều quốc gia khác 30-40% dẫn đến giảm sức cạnh tranh của hàng hóa. Nhiều doanh nghiệp đang nỗ lực mở cửa thêm thị trường tại khu vực ASEAN để tận dụng lợi thế về vị trí địa lý.

Trong đó, thúc đẩy xuất khẩu các mặt hàng có nhu cầu lớn như thủy sản, rau quả, gạo, sắn, cà-phê, chè, tiêu, điều, cao-su, gỗ và sản phẩm gỗ vào thị trường này.

Ngoài ra, tập trung xuất khẩu các mặt hàng đã được mở cửa như các loại rau quả tươi, thủy sản các loại; thịt lợn đông lạnh và trứng gà giống vào Myanmar; thịt lợn choai đông lạnh xuất sang Malaysia; trứng muối vào Singapore, Lào; mật ong vào Malaysia, Indonesia, Philippines, Thái Lan.

Theo Cục trưởng Chất lượng, Chế biến và Phát triển thị trường (Bộ Nông nghiệp và Môi trường) Ngô Hồng Phong, tới đây Bộ tiếp tục đàm phán mở cửa thị trường cho sản phẩm bưởi, xoài vào Myanmar; chôm chôm, bưởi, chanh leo, na, vú sữa vào Thái Lan; thịt lợn, thịt gà chế biến vào Philippines; tăng cường quảng bá, xúc tiến thương mại, tiếp cận thị trường Halal tại các nước Malaysia, Indonesia… với mục tiêu tranh thủ mọi cơ hội trên thị trường để nâng cao kim ngạch xuất khẩu cho toàn ngành nông nghiệp những tháng cuối năm.