Ngành Nông nghiệp cần thích ứng linh hoạt, khơi thông nguồn lực, tăng tốc, bứt phá

Chiều 27/12, tại Hà Nội, Thủ tướng Phạm Minh Chính Hội nghị tổng kết công tác năm 2024 và triển khai kế hoạch năm 2025 của ngành Nông nghiệp và Phát triển nông thôn. Cùng dự có lãnh đạo các bộ, ban, ngành, cơ quan Trung ương. Hội nghị được truyền trực tuyến đến các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương.

Năm 2024, ngành Nông nghiệp và Phát triển nông thôn thực hiện Kế hoạch trong điều kiện có những thuận lợi và khó khăn, thách thức đan xen; trong đó, có yếu tố tác động mạnh của biến động thị trường, của thời tiết nắng nóng gay gắt, hạn hán, mưa bão tại các địa phương vùng Tây Nguyên, miền trung, xâm nhập mặn tại các tỉnh, thành phố phía nam; đặc biệt là cơn bão số 3 (Yagi) đã gây thiệt hại nặng nề cho sản xuất nông nghiệp các tỉnh phía bắc.

Tuy nhiên, với sự quan tâm chỉ đạo sát sao, thường xuyên của Đảng, Quốc hội, Chính phủ và Thủ tướng Chính phủ; với tinh thần "Kỷ cương trách nhiệm, chủ động kịp thời, tăng tốc sáng tạo, hiệu quả bền vững"; sự chung sức, đồng lòng, sáng tạo của các cấp, các ngành, địa phương và cộng đồng doanh nghiệp, bà con nông dân… ngành Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đã vượt qua khó khăn, thách thức để đẩy mạnh sản xuất phát triển cả về quy mô và trình độ sản xuất. Nông nghiệp Việt Nam vừa bảo đảm vững chắc an ninh lương thực quốc gia, vừa hội nhập quốc tế mạnh mẽ và sâu rộng; nhiều mặt hàng nông sản thế mạnh, chủ lực tiếp tục được mở rộng thị trường. Xuất khẩu nông sản Việt Nam đã đạt nhiều kỷ lục mới. Nông nghiệp Việt Nam khẳng định vị thế quan trọng, là động lực và trụ đỡ của nền kinh tế nước nhà.

Năm 2024 giá trị sản xuất toàn ngành đạt mức tăng trưởng ước đạt 3,3%, tỷ lệ che phủ rừng đạt 42,02%; tỷ lệ số xã đạt chuẩn nông thôn mới đạt 78,7%; tỷ lệ hộ dân nông thôn được sử dụng nước sạch hợp quy chuẩn đạt 58%. Tổng kim ngạch xuất khẩu nông lâm thủy sản đạt mức cao kỷ lục 62,5 tỷ USD, tăng 18,7% so năm 2023; xuất siêu tiếp tục đạt mức kỷ lục mới 17,9 tỷ USD, tăng 46,8%. Trong đó, xuất khẩu nông sản chính: 32,8 tỷ USD, tăng 22,4%; chăn nuôi: 533,6 triệu USD, tăng 6,5%; lâm sản chính: 17,28 tỷ USD, tăng 19,4%; thủy sản: 10,07 tỷ USD, tăng 12,2%. Có 7 hàng/nhóm mặt hàng xuất khẩu trên 3 tỷ USD (tăng 1 sản phẩm so năm 2023).

Đánh giá tổng thể, năm 2024, ngành Nông nghiệp và Phát triển nông thôn với quyết tâm cao, nỗ lực lớn, thực hiện đồng bộ, linh hoạt, sáng tạo các giải pháp trước những khó khăn, thách thức từ các “tình huống bất thường” của thực tiễn sản xuất, kinh doanh đã đạt các mục tiêu phát triển.

Phát biểu ý kiến chỉ đạo hội nghị, đề cập những thành tích nổi bật năm 2024 của ngành Nông nghiệp, Thủ tướng Phạm Minh Chính nhấn mạnh lại kinh nghiệm quý báu trong ứng phó cơn bão số 3 (Yagi) là ngành đã phối hợp chặt chẽ với các bộ, ngành, cơ quan liên quan điều hoà mực nước các hồ đập chính xác, an toàn, từ đó tránh được nguy cơ lũ lụt ở hạ du. Điểm tích cực nữa là sau cơn bão, ngành Nông nghiệp đã góp phần không để ai bị bỏ lại phía sau, nhanh chóng ổn định tình hình nhân dân, khôi phục sản xuất, kinh doanh. Thủ tướng biểu dương ngành Nông nghiệp đã thể hiện tinh thần “biến không thành có, biến khó thành dễ, biến không thể thành có thể”; bảo đảm an ninh lương thực, xuất khẩu trái cây, thủy sản...

Bên cạnh những kết quả đạt được rất đáng phấn khởi, làm chúng ta tự tin, tự lực, tự cường, nhưng nhìn thẳng sự thật vẫn còn hạn chế, yếu kém: chưa phát triển ngang tầm tiềm năng khác biệt, cơ hội nổi trội, lợi thế cạnh tranh, phát huy nền văn minh lúa nước; công tác quy hoạch, chiến lược, xây dựng thể chế, cơ chế, chính sách phục vụ phát triển nhanh và bền vững còn hạn chế; việc tháo gỡ thẻ vàng IUU làm chưa hiệu quả, về việc này, Thủ tướng chỉ rõ, 27 tỉnh, thành phố ven biển quản lý không tốt, phải chịu trách nhiệm.

Thủ tướng yêu cầu ngành Nông nghiệp phải chú trọng công tác xây dựng giá trị thương hiệu, ví dụ như một số thương hiệu sữa, cà-phê, bia… đang có uy tín trên thị trường; phải có tư tưởng tiến công trong việc này; tiếp đó là quy hoạch vùng nguyên liệu; có thị trường; có chỉ dẫn địa lý, mẫu mã, bao bì; có vốn tín dụng ngân hàng; muốn phát triển thì phải có cơ chế, chính sách.

Về bài học kinh nghiệm, Thủ tướng nêu rõ, ngành phải chấp hành nghiêm, thực hiện tốt chủ trương, đường lối, chính sách của Đảng, chính sách pháp luật của Nhà nước; có quyết tâm cao, nỗ lực lớn, hành động quyết liệt; phân công “rõ người, rõ việc, rõ trách nhiệm, rõ thời gian thực hiện, rõ hiệu quả, rõ sản phẩm”; tăng cường kiểm tra, đôn đốc; phối hợp tốt, chặt chẽ, hiệu quả giữa các cơ quan, đơn vị trong ngành, ngoài ngành, thực hiện “ngoại giao nông nghiệp”; bám sát tình hình, thị trường; vừa bảo đảm an ninh lương thực, vừa phải xuất khẩu, phản ứng chính sách kịp thời, “lợi ích hài hòa, rủi ro chia sẻ”.

Thủ tướng nhấn mạnh, năm 2025, chúng ta xác định tăng tốc, bứt phá, do đó ngành Nông nghiệp và Phát triển nông thôn cũng phải tăng tốc, bứt phá; vì nếu chỉ tăng trưởng “bình bình” thì không thể đạt 2 mục tiêu phát triển 100 năm; năm 2025, cả nước quyết tâm đạt mức tăng trưởng 8%, tạo tiền đề cho nhiệm kỳ tới tăng trưởng mạnh mẽ 2 con số. Do đó tăng trưởng của ngành Nông nghiệp phải đạt 3,5-4%; xuất khẩu đạt 70 tỷ USD; tỷ lệ hộ gia đình nông thôn được sử dụng nước sạch theo quy chuẩn trên 60%; tỷ lệ che phủ rừng 42,02%...

Về quan điểm, tư tưởng, Thủ tướng yêu cầu ngành tập trung chỉ đạo, lãnh đạo làm tốt công tác quy hoạch, chiến lược, xây dựng thể chế, cơ chế, chính sách, tháo gỡ những nút thắt về cơ chế, chính sách để phát triển ngành Nông nghiệp nhanh và bền vững. Đẩy mạnh hơn nữa phát triển khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số để phục vụ cho phát triển kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn, kinh tế tri thức, kinh tế sáng tạo, kinh tế ban đêm; góp phần đắc lực, hiệu quả để thực hiện chống biến đổi khí hậu tại các địa bàn trọng điểm, nhất là sụt lún, sạt lở, khô hạn, ngập úng ở Đồng bằng sông Cửu Long, miền núi phía bắc và Tây Nguyên. Mục tiêu là người nông dân phải ấm no, hạnh phúc hơn; nông thôn hiện đại hơn; nông nghiệp tiên tiến hơn.

Chúng ta phải phát triển ngành năm 2025, sắp xếp kiện toàn tổ chức bộ máy với tinh thần không bỏ sót chức năng, nhiệm vụ, không chồng chéo chức năng, nhiệm vụ mà phải hoàn thiện chức năng, nhiệm vụ toàn diện hơn, đầy đủ hơn; hạn chế tối đa giao thoa. Tăng cường phân cấp, phân quyền, đi đôi là phân bổ nguồn lực, tăng cường giám sát, kiểm tra, kiểm soát đầu ra nhiều hơn; nâng cao năng lực thực thi ở cấp dưới; bỏ khâu trung gian, tránh phiền hà, sách nhiễu, gây khó khăn cho người dân, doanh nghiệp; công khai, minh bạch, sử dụng chuyển đổi số trong quá trình hoạt động, điều hành để giảm chi phí tuân thủ; phải linh hoạt, cái gì đúng, xác đáng thì phải tiếp thu để bảo đảm tinh-gọn-mạnh, hiệu năng, hiệu lực, hiệu quả, cơ cấu lại đội ngũ cán bộ công chức viên chức; phải biết hy sinh về cái chung.

Tiếp tục tập trung hoàn thiện thể chế vì thể chế là nguồn lực, động lực; tháo gỡ nhanh các điểm nghẽn; coi trọng thời gian, trí tuệ, sự quyết đoán đúng thời điểm là yếu tố quyết định sự thành công. Nguồn lực bắt nguồn từ tư duy; động lực bắt nguồn từ sự đổi mới; sức mạnh bắt nguồn từ nhân dân. Có cơ chế, chính sách tốt, thể chế tốt thì tự người dân sẽ phát huy tính sáng tạo. Đẩy mạnh cơ cấu lại nông nghiệp, các nhóm trụ cột theo ngành, lĩnh vực; cơ cấu lại sản xuất theo vùng, thực hiện hiệu quả Chương trình “Mỗi xã một sản phẩm” - OCOP; Tích cực triển khai Đề án "Phát triển bền vững một triệu ha chuyên canh lúa chất lượng cao và phát thải thấp gắn với tăng trưởng xanh Vùng đồng bằng sông Cửu Long đến năm 2030".

Tổ chức lại sản xuất theo hướng phát triển bền vững, ứng dụng công nghệ cao; tập trung phát triển các sản phẩm có chất lượng, lợi thế; phát triển doanh nghiệp trong lĩnh vực nông nghiệp, khắc phục tình trạng sản xuất nhỏ lẻ, manh mún; thực hiện 3 đột phá chiến lược trong nông nghiệp, trong đó phát triển hạ tầng giao thông, trong đó các cảng thủy nội địa ở Đồng bằng sông Cửu Long để phát triển nông nghiệp. Tăng cường liên kết 5 nhà: nhà nông - nhà nước - nhà doanh nghiệp - nhà băng - nhà khoa học; với nòng cốt là liên kết nhà nông - nhà doanh nghiệp; đẩy mạnh chuyển đổi số, công nghiệp hóa, hiện đại hóa nông nghiệp, nông thôn. Chủ động triển khai có hiệu quả Nghị quyết 57-NQ/TW ngày 22/12/2024 của Bộ Chính trị về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia; do đó, ngành Nông nghiệp phải tiên phong đi đầu trong quá trình này; phát triển thị trường và xây dựng thương hiệu nông sản Việt Nam. Tinh thần là đa dạng hoá sản phẩm, thị trường và chuỗi cung ứng.

Thủ tướng đề nghị Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn thúc đẩy hợp tác trồng lúa phục vụ xuất khẩu sang thị trường Trung Đông; thúc đẩy sản xuất thực phẩm Halal. Bộ Công thương, Bộ Ngoại giao phải nhanh chóng ký kết các FTA. Phải chuẩn bị các thị trường, do đó phải thúc đẩy ngoại giao nông nghiệp vì hơn 70% thặng dư thương mại là từ nông nghiệp, đồng thời tạo việc làm, sinh kế cho người dân; chuyển đổi từ lao động thấp sang lao động cao. Phát triển kinh tế biển, đẩy mạnh nuôi trồng, khai thác, chế biến thủy hải sản bền vững; tăng cường chế biến sâu. Tập trung giải quyết dứt điểm các khuyến nghị của EC để gỡ “Thẻ vàng” trong năm 2025. Đây là trách nhiệm của Bộ Quốc phòng và Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn; phát triển bền vững lâm nghiệp; giảm phát thải khí methane trong ngành; đẩy mạnh phát triển công nghiệp chế biến và xuất khẩu gỗ, lâm sản ngoài gỗ; đẩy mạnh du lịch ở nông thôn; tích cực thực hiện tốt phân cấp, phân quyền khi thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia, giảm số hộ đói nghèo.

Thủ tướng cũng chỉ đạo Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn cũng cần tích cực tham gia phong trào xoá nhà tạm, nhà dột nát. Tích cực hợp tác quốc tế trong nông nghiệp, nông thôn; bảo vệ quyền lợi của hàng hoá Việt Nam; nông nghiệp-nông thôn-nông dân có quan hệ với nhau; nông dân là trung tâm, chủ thể, nông thôn là nền tảng, nông nghiệp là động lực.

Thủ tướng yêu cầu năm 2025, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn phải trình Chính phủ Đề án chống sạt lở, sụt lún, xâm nhập mặt, ngập úng ở Đồng bằng sông Cửu Long. Nhấn mạnh lại các mục tiêu của ngành Nông nghiệp, Thủ tướng yêu cầu Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tổ chức tốt Đại hội Đảng các cấp, tiến tới Đại hội lần thứ XIV của Đảng; sớm ổn định ngay sắp xếp tổ chức bộ máy. Thủ tướng cũng lưu ý Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn phải tích cực xây dựng cơ sở dữ liệu, từ đó mới có trí tuệ nhân tạo của ngành Nông nghiệp.

Thủ tướng tin tưởng với khí thế mới, động lực mới, nền tảng những năm qua, truyền thống lịch sử hào hùng của nền văn minh lúa nước, của người nông dân, của bạn bè quốc tế, ngành Nông nghiệp sẽ đạt mục tiêu cao hơn năm 2024; đóng góp tích cực để đất nước tiến vào kỷ nguyên mới - kỷ nguyên vươn mình của dân tộc phát triển hùng cường, thịnh vượng.