Ngăn chặn thu mua trái phép các giống cây trồng quý hiếm

Vừa qua, trên báo Quảng Ninh Cuối tuần (số ra ngày 15-6-2014) có bài “Nỗi niềm lan kim tuyến” của một cộng tác viên ở Bình Liêu phản ánh tình trạng loại cây này đang bị khai thác vô tội vạ để bán cho tư thương Trung Quốc. Trong khi đó, từ năm 2007, lan kim tuyến đã được đưa vào sách đỏ Việt Nam và bị cấm khai thác sử dụng với mục đích thương mại. Thế nhưng, do có những đặc tính quý giá về dược liệu, từ chỗ thu mua tiền trăm thì nay tư thương Trung Quốc phát giá tiền triệu. Cũng qua bài báo này cho thấy một thực trạng đáng báo động là người dân ở Bình Liêu đang đổ xô vào rừng khai thác lan kim tuyến để thu lợi từ việc bán cho tư thương Trung Quốc.

Qua cảnh báo của cơ quan chức năng cùng thông tin từ báo chí cho thấy, việc tư thương nước ngoài, trong đó có Trung Quốc tổ chức thu thập, nghiên cứu, lai tạo và làm giàu nguồn gen các cây trồng quý hiếm từ việc tổ chức thu mua tại Việt Nam không còn là hiện tượng nhỏ lẻ. Với nhiều phương thức, thủ đoạn như lợi dụng danh nghĩa hợp tác khoa học, khách du lịch, thăm thân nhân, đối tượng thu mua luôn có “chiêu” thu hút nguồn hàng bằng việc trả giá cao, đưa tiền trước. Sau đó, bằng nhiều con đường khác nhau, những cây trồng quý hiếm được vận chuyển qua biên giới.

Vì sao có thực trạng này? Câu trả lời nằm ở sự bất cập trong công tác quản lý các giống cây trồng của nước ta mà trước hết chính từ công tác phối hợp giữa các cơ quan chức năng với chính quyền địa phương. Không chỉ vậy, ý thức bảo vệ nguồn tài nguyên quốc gia của người dân chưa cao nên đã trực tiếp và gián tiếp tiếp tay cho tư thương Trung Quốc trong việc thu mua, vận chuyển. Hậu hoạ của việc làm này đâu chỉ ảnh hưởng xấu đến môi trường, giảm lợi thế cạnh tranh các sản phẩm nông sản Việt Nam, mà còn gây thất thoát và đẩy tới nguy cơ cạn kiệt nguồn tài nguyên thực vật đa dạng của quốc gia.

Nhằm tăng cường ngăn chặn hoạt động thu mua các giống cây trồng quý hiếm của tư thương nước ngoài trên địa bàn Quảng Ninh, UBND tỉnh đã chính thức có văn bản (số 3309/UBND-NLN1, ngày 18-6-2014) nghiêm cấm các hành vi thu mua, vận chuyển. Bên cạnh các loại giống cây trồng thuộc danh mục quy định tại Quyết định số 69/2004/QĐ-BNN (ngày 3-12-2014) của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn thì tỉnh đã có sự “nhìn xa trông rộng” khi quyết định nghiêm cấm việc thu mua, vận chuyển trái phép các giống cây trồng đặc sản, chủ lực của tỉnh đang xây dựng thương hiệu. Để nâng cao hiệu quả công tác quản lý, UBND tỉnh yêu cầu Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn chủ trì, phối hợp với Sở Khoa học và Công nghệ cùng các huyện, thị xã, thành phố khẩn trương rà soát đăng ký bản quyền sở hữu trí tuệ các giống cây trồng đặc sản, chủ lực của tỉnh, công bố công khai danh mục các giống cây trồng, vật nuôi quý hiếm cấm xuất khẩu trên địa bàn tỉnh để nhân dân biết, tham gia bảo vệ. Theo đó, UBND tỉnh yêu cầu phối hợp với các địa phương đẩy mạnh công tác tuyên truyền nâng cao ý thức trách nhiệm của người dân trong việc phát hiện, đấu tranh ngăn chặn hoạt động thu mua, vận chuyển các giống cây trồng quý hiếm qua biên giới.

Với sự kiên quyết và chủ động này, hy vọng, nạn “chảy máu” gen cây trồng quý hiếm sẽ được ngăn chặn triệt để.

Ngọc Lê