Lý do Đen Vâu bị đánh bại

Kể từ sau bản hit “Nấu ăn cho em”, Đen đều đặn phát hành các single có chất lượng lẫn phong cách na ná nhau, nhưng không có ca khúc nào có thành tích thực sự ấn tượng.

Những gì Đen đạt được trong 10 năm qua - kể từ bản hit Cho tôi lang thang - vẫn là điều mơ ước với rất nhiều rapper đang hoạt động tại thị trường nhạc Việt. Anh đã tạo ra những bản hit nối tiếp nhau, tổ chức concert cá nhân thành công ngay trong thời điểm rap/hiphop chưa bùng nổ như hiện tại. Các ca khúc cũ của Đen vẫn còn được nhiều khán giả thuộc nằm lòng tới tận thời điểm hiện tại.

Tuy nhiên, kể từ sau Nấu ăn cho em, Đen chưa có ca khúc nào có thể coi là hit nữa. Các single anh phát hành đều có thành tích ổn, tạo được sự quan tâm vào thời điểm mới phát hành. Nhưng sự chú ý đó phần lớn tới từ danh tiếng sẵn có của Đen chứ không phải bản thân bài hát bởi các ca khúc đều mất nhiệt khá nhanh chóng, không thể đi “đường dài” tốt như các bản hit trước đây.

Lãng Đãng - single mới nhất của Đen - cũng đang dần rơi vào hoàn cảnh tương tự. Ca khúc vẫn nhận được sự quan tâm có phần lớn hơn những sản phẩm phát hành cùng thời điểm, được mạng xã hội săn đón, nhưng lại xuống phong độ rất nhanh, không tạo được trend hay ghi dấu với đại chúng bằng bất cứ phân đoạn hay dòng lyrics nào.

Đen vẫn là Đen

Thực tế, Đen gần như không có bất kỳ sự thay đổi về tư duy làm nhạc từ trước đến nay. Từ những ca khúc đầu tiên cho đến nay, Đen vẫn giữ những chất liệu đã làm nên tên tuổi của anh. Phần ca từ nhiều không quá phức tạp, không gieo vần dày đặc mà tập trung vào thể hiện chiêm nghiệm, quan điểm sống. Không dùng các kỹ thuật rap quá cao siêu, flow đơn giản và thường lặp đi lặp lại không biến đổi nhiều; nhạc cụ cơ bản, mộc mạc, rất ít dùng âm thanh điện tử. Anh chỉ tập trung nâng cấp từng yếu tố gắn với âm nhạc mình thêm trau chuốt và chuyên nghiệp hơn mà thôi.

Như ở ca khúc Lãng Đãng, phần phối khí của bài phần lớn sử dụng nhạc cụ mộc, nhưng Đen mời những nhạc công chuyên nghiệp và ghi credit cho họ đầy đủ: piano Long Nguyễn, Đức Hà Lan và flute Sương Mai. Phân đoạn bè cũng được thực hiện kỹ lưỡng với sự góp giọng của Hiền VK - giọng ca gắn bó với Đen trong một số sản phẩm gần đây. Đặc biệt, khâu hậu kỳ (mastering) được thực hiện bởi kỹ sư quốc tế là Anna Malee, hay còn được biết đến với cái tên Anna Trương - Con gái của nhạc sĩ Anh Quân.

Ca khúc không sử dụng cách thực hiện hook do ca sĩ hát, mà toàn bộ bài là do Đen thể hiện với phần lời rap dày đặc, đoạn chorus cũng có giai điệu khá đơn giản để phù hợp với cách hát của Đen. Nội dung bài hát là những suy nghĩ về cuộc sống của Đen, nơi anh đang dần tìm đến sự yên bình, nhẹ nhõm trong tâm hồn bằng cách giao hòa với thiên nhiên “Giờ niềm vui bé nhỏ lắm thay/ Được bao quanh đám cỏ đám cây/ Phơi mình trong tia nắng mặt trời/ Gió và da gặp gỡ đắm say”. Thông điệp ấm áp, chữa lành như thế này cũng đã được Đen thể hiện trong một loạt các sản phẩm gần đây.

Tụt dốc từ đâu?

Những điều Đen làm trong Lãng Đãng đều là thứ khiến anh đạt thành công trước đây. Khán giả của Đen vẫn luôn yêu thích Đen vì chất “đời” không quá bụi bặm của nam rapper, luôn mang lại cảm giác “old-school” trong cách triển khai bài hát thay vì theo đuổi những trào lưu hiphop đang thịnh hành trên thế giới. Sự trau chuốt của Đen ở single này cũng là điều cần thiết với vị thế của anh hiện tại - khi anh đã không còn là một rapper underground nữa mà cần một chất lượng sản xuất tương xứng khi gia nhập mainstream.

Thứ khiến cho âm nhạc gần đây của Đen không còn dễ dàng trở thành hit nằm lòng của công chúng nữa, phần lớn đến từ sự chuyển dịch trong xu thế thưởng thức âm nhạc của khán giả. Nếu như ở thời kỳ Đen bắt đầu đạt được những thành công đầu tiên vào những năm 2014 - 2016, hiphop rất hiếm khi đặt chân được vào mainstream với một sản phẩm thuần rap, mà hầu hết đều buộc phải kết hợp các các ca sĩ để thể hiện các đoạn hook bắt tai. Khi đó Đen xuất hiện với thứ âm nhạc đơn giản, không cầu kỳ, hòa cùng bầu không khí indie/underground thời đó với những cái tên như Vũ, Trang, Ngọt, Cá Hồi Hoang,... và đặc biệt là Da LAB để tạo nên cả một “trường phái” riêng độc lập với mainstream nhưng vẫn mang những yếu tố thời đại dễ tiếp cận với giới trẻ. Sau này, khi ngày càng thành công, khán giả vẫn yêu quý Đen bởi anh giữ nguyên được những thứ đã đồng hành với anh từ ngày đầu tiên mà không bị “thị trường” hóa, vẫn là một điểm đến cho những người tìm kiếm sự tối giản.

Ở thời điểm hiện tại, vị thế của rap/hiphop nói riêng cũng như diện mạo nói chung của Vpop đã có sự thay đổi. Nhìn vào 2 bản rap/hiphop đang thành công nhất thị trường hiện tại là 2323 của MCK và Vùng an toàn của B Ray, người nghe có thể thấy nghe 2 trường phái làm nhạc được lòng giới trẻ. Hoặc là thật phóng khoáng, tự nhiên, ít tính toán đi kèm với melodic bắt tai và hướng sản xuất dày đặc điện tử; hoặc mang đến lối storytelling hấp dẫn, thông minh, nhiều kỹ thuật, câu chuyện không cần quá sâu sắc, đặc biệt nhưng đề cao sự “chân thật”.

Cả MCK và B Ray cũng đều là những rapper có lối sống và cách tiếp cận âm nhạc “real rap” - vốn là thứ không được hoan nghênh ở Vpop giai đoạn trước nhưng giờ lại được đánh giá cao. Khi đặt Đen - một rapper theo đuổi phong cách lyrics “sạch”, trau chuốt, không quá nhiều skill - lên bàn cân so sánh, sự khác biệt là rất đáng kể.

Ngoài ra, những chiêm nghiệm của Đen hiện tại cũng phần nào khó “cảm” với giới trẻ. Nếu như cách đây 10 năm, 2 bản rap Đưa nhau đi trốn cũng như Cho tôi lang thang của Đen mang đến một tinh thần khám phá thế giới rất cởi mở, mới mẻ và cổ động giới trẻ “xách ba lô lên và đi”, đúng với mong muốn cần thiết của đại chúng thời đó, thì ở thời điểm hiện tại, Đen lại mang đến những chiêm nghiệm trưởng thành, phù hợp với lứa tuổi của anh nhưng không còn là tinh thần chủ đạo của đời sống trẻ nữa.

Đen vẫn cứ là Đen như bao năm qua vẫn vậy, anh không quá “hụt hơi” so với chính bản thân mình, thậm chí còn luôn cố gắng trau chuốt để thành phẩm cuối cùng sạch sẽ và ngày càng đạt tiêu chuẩn cao hơn. Tuy nhiên, thị trường âm nhạc thì luôn thay đổi liên tục. Khi Đen đứng lại, tức là anh đã nằm ngoài vòng xoay của các trào lưu, và thành tích về mặt số liệu không còn được như trước là điều dễ hiểu.