Cần có những đột phá để phát triển kinh tế tư nhân

Theo các chuyên gia kinh tế, muốn phát triển kinh tế tư nhân, Nhà nước cần đẩy mạnh cải cách, hoàn thiện thể chế để tạo nên đột phá, thúc đẩy doanh nghiệp tư nhân phát triển.

Động lực cho phát triển

Ông Thái Thanh Quý, Phó trưởng Ban Thường trực Ban Chính sách, chiến lược Trung ương cho biết, qua 40 năm đổi mới, quan điểm, chủ trương của Đảng về kinh tế tư nhân đã được nhận diện rõ và đúng đắn, khẳng định kinh tế tư nhân là một động lực quan trọng của nền kinh tế và được khuyến khích phát triển ở tất cả các ngành, lĩnh vực mà pháp luật không cấm.

Thực tế, khu vực kinh tế tư nhân đã trở thành khu vực đông đảo nhất và cũng đóng góp lớn nhất cho nền kinh tế Việt Nam. Khu vực này có hơn 940.000 doanh nghiệp (DN), chiếm khoảng 98% tổng số DN, đóng góp 30% thu ngân sách, hơn 50% GDP, trên 56% tổng vốn đầu tư và tạo việc làm cho 85% lực lượng lao động.

Hiện nay, tại Việt Nam, nhiều doanh nghiệp tư nhân lớn như Vingroup, Masan, Sun Group, Vietjet, Thaco, TH... đã vươn tầm khu vực và thế giới, trở thành những thương hiệu mang lại niềm tự hào cho người dân Việt Nam. Ngoài ra, hơn 5 triệu hộ kinh doanh cá thể trải rộng ở tất cả các địa bàn trong cả nước cũng có nhiều đóng góp quan trọng vào tăng trưởng kinh tế, tạo việc làm, tăng thu nhập, thúc đẩy đổi mới sáng tạo, góp phần xóa đói giảm nghèo và ổn định xã hội. Tuy nhiên, dù đóng góp ngày càng lớn, kinh tế tư nhân hiện vẫn phải đối mặt với rất nhiều rào cản, kìm hãm sự phát triển, không thể bứt phá về quy mô và năng lực cạnh tranh.

Trong khi đó, TS Nguyễn Đức Kiên, nguyên đại biểu Quốc hội, nguyên Tổ trưởng Tổ tư vấn kinh tế của Thủ tướng cũng đã chỉ ra hai nguyên nhân chính khiến khu vực kinh tế tư nhân chưa phát triển được như kỳ vọng. "Trước tiên là do hệ thống bộ máy quản lý của các Bộ và chính quyền địa phương chưa thực sự đổi mới theo mô hình kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa; việc quản lý của các Bộ vẫn nặng về cơ chế xin - cho, can thiệp trực tiếp vào việc quản lý và huy động nguồn vốn của DN. Bên cạnh đó, bộ máy quản lý cấp tỉnh, nơi đại diện cho Nhà nước nắm giữ nguồn lực quan trọng cho đất nước như đất đai, cũng quản lý theo hình thức xin - cho, thay vì quản lý hiệu quả và sự phát triển của đất nước. Ví dụ như Bộ Kế hoạch và Đầu tư (trước đây), cơ quan chủ quản của Tổng cục thống kê, cũng chưa từng công bố cụ thể đóng góp của khu vực tư nhân mà chỉ gộp chung vào khối kinh tế ngoài nhà nước. Điều này khiến việc hoạch định chính sách trở nên thiếu rõ ràng, mơ hồ, làm giảm hiệu quả của các chính sách hỗ trợ từ nhà nước.

Thứ hai đối với khối kinh tế ngoài nhà nước đa số là DN nhỏ, siêu nhỏ và hộ kinh doanh cá thể nên hiệu quả sản xuất - kinh doanh và khả năng tham gia chuỗi giá trị sản phẩm thấp. Chỉ có một số ít DN vươn lên quy mô toàn quốc và khu vực. Nguyên nhân là do các DN đều bắt nguồn từ quy mô gia đình, phương thức quản trị lạc hậu; khả năng huy động vốn hạn chế; không đủ kiến thức, nguồn nhân lực để nắm bắt, tiếp thu công nghệ mới", TS Nguyễn Đức Kiên nói.

Tương tự, ông Nguyễn Ngọc Hòa, Chủ tịch HUBA cho biết hiện nay, những vấn đề bất cập, đang kìm hãm năng lực của DN tư nhân gồm: khó khăn trong các yếu tố đầu vào, trong tiếp cận đất đai, công nghệ, thủ tục hành chính... Nhiều doanh nghiệp than phiền vướng mắc về thủ tục hành chính kéo dài hàng năm khiến họ không thể đầu tư hay phát triển mở rộng sản xuất, kinh doanh.

Phân loại hỗ trợ theo ngành nghề

Theo ông Nguyễn Ngọc Hòa, muốn kinh tế tư nhân phát triển, cần đẩy mạnh việc thực thi các chính sách hỗ trợ kinh tế tư nhân với những cơ chế thông thoáng hơn, các chính sách hỗ trợ cần cụ thể hơn để người hưởng lợi là DN tư nhân. Nhà nước có thể đưa ra KPI (chỉ số đánh giá hiệu quả) cho các Bộ, ngành, cơ quan, chính quyền địa phương và có đo lường, đánh giá hiệu quả thực hiện.

"DN rất mong các cơ quan chức năng vào cuộc để giải quyết các vướng mắc, khó khăn cho kinh tế tư nhân. Ngoài ra, DN tư nhân cũng mong mốn khi triển khai các chính sách hỗ trợ, cần phân loại rõ ràng theo nhóm, theo ngành nghề; phải có chính sách riêng cho DN đầu ngành, quy mô lớn, tiềm lực mạnh; chính sách cho DN nhỏ và vừa, hộ kinh doanh. Mặt khác, các cơ quan quản lý cần rà soát những chính sách đã ban hành nhưng chưa hiệu quả để điều chỉnh, cải tiến. Trong 1 - 2 năm tới, vai trò dẫn dắt của đầu tư công rất quan trọng, DN hy vọng có thể tiếp cận nguồn đầu tư công một cách minh bạch, công khai và rõ ràng", ông Nguyễn Ngọc Hòa nói.

Còn theo TS Nguyễn Đức Kiên, muốn xây dựng và tổ chức thực hiện Nghị quyết về hỗ trợ kinh tế tư nhân, trước tiên cần phải thay đổi cách tổ chức để tạo đột phá cho kinh tế tư nhân. "Muốn có đột phá cần đẩy mạnh cải cách hành chính hiệu quả, cải thiện môi trường đầu tư minh bạch. Điều quan trọng nhất là phải thay đổi nhận thức của xã hội đối với kinh tế tư nhân, trong đó Nhà nước cần có cái nhìn cởi mở hơn và phải có trách nhiệm bảo vệ DN, doanh nhân trước những dư luận không chính đáng. Ngược lại, đối với DN cũng phải tự mình từ bỏ tư duy phi chính thức mà thực hiện quản trị DN hiện đại hơn, cơi mở hơn, dám dấn thân cho sự nghiệp phát triển kinh tế chung của đất nước" TS Nguyễn Đức Kiên đề nghị.

Nhằm tạo thuận lợi cho cộng đồng DN cũng như phấn đấu đạt mục tiêu tăng trưởng hai con số trong thời gian tới, một số doanh nghiệp cũng đã đề xuất những giải pháp tâm huyết. Ông Mai Hữu Tín, Chủ tịch Liên đoàn DN tỉnh Bình Dương cho biết, doanh nghiệp cần tập trung vào 3 giải pháp cốt lõi gồm: ứng dụng Chính phủ điện tử một cách tích cực để xóa bỏ xin - cho trong cấp phép, ứng dụng công nghệ để gia tăng tính chính xác của số liệu và tập trung cho giáo dục. Đây là các giải pháp cốt lõi hàng đầu để huy động mọi nguồn lực trong xã hội chung tay phát triển kinh tế tư nhân.

Trong khi đó, ông Trần Việt Anh, Tổng Giám đốc Công ty cổ phần xuất nhập khẩu Nam Thái Sơn cho rằng, cơ quan quản lý cần có các giải pháp hỗ trợ DN tư nhân, đặc biệt là DN vừa và nhỏ. Cụ thể là hỗ trợ nhóm DN hộ cá thể, DN nhỏ, siêu nhỏ và vừa phát triển từ việc tháo gỡ khó khăn trong việc đầu tư, cung ứng vốn, cải cách hành chính... Nhà nước có thể tổ chức các buổi đối thoại theo từng nhóm, từng ngành nghề khác nhau, qua đó lắng nghe, thấu hiểu những khó khăn mà DN nhỏ và vừa đang đối mặt, từ đó Nhà nước có sự hỗ trợ cụ thể với nhóm này bằng các văn bản pháp quy hay luật hỗ trợ DN vốn có chứ chưa cần thiết phải ban hành một loạt các quy định mới.