Những chuyển động tích cực từ Nghị quyết 06-NQ/TU

Với địa hình trải rộng, nhiều thôn, bản nằm ở vùng núi cao, vùng sâu, vùng xa, bài toán về thu gom, xử lý rác thải sinh hoạt và bảo vệ môi trường ở vùng đồng bào dân tộc thiểu số (DTTS) từ lâu đã là thách thức lớn đối với tỉnh Quảng Ninh. Tuy nhiên, kể từ khi thực hiện Nghị quyết số 06-NQ/TU (ngày 17/5/2021) của Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh về phát triển bền vững kinh tế - xã hội gắn với bảo đảm vững chắc quốc phòng - an ninh ở các xã, thôn, bản vùng đồng bào DTTS, miền núi, biên giới, hải đảo giai đoạn 2021-2025, định hướng đến năm 2030, các địa phương vùng đồng bào DTTS trên địa bàn tỉnh đã có nhiều chuyển biến tích cực, góp phần quan trọng vào việc cải thiện cảnh quan, đảm bảo vệ sinh môi trường, nâng cao chất lượng sống cho người dân.

Tư duy mới trong giải bài toán cũ

Trong nhiều năm qua, bài toán quản lý và xử lý chất thải sinh hoạt tại vùng đồng bào DTTS, miền núi, biên giới, hải đảo của Quảng Ninh luôn là thách thức lớn. Với địa hình chia cắt, dân cư sống rải rác, hạ tầng kỹ thuật còn thiếu đồng bộ, cùng với thói quen sinh hoạt mang tính tự phát và ảnh hưởng của nhiều hủ tục, việc tổ chức thu gom và xử lý rác thải tại những khu vực này gặp rất nhiều khó khăn.

Trước đây, ở nhiều địa phương, rác thải sinh hoạt thường được đốt ngoài trời, chôn lấp tại chỗ, hoặc xả thẳng ra môi trường. Những cách làm này không chỉ thiếu tính bền vững, mà còn gây ô nhiễm nghiêm trọng nguồn nước, đất và không khí, ảnh hưởng trực tiếp đến đời sống, cũng như sức khỏe của người dân.

Nghị quyết 06 ra đời được ví như “làn gió mới” mang lại cách tiếp cận phát triển toàn diện và bền vững. Theo đó, tỉnh đã tập trung đầu tư đồng bộ vào hạ tầng thu gom, xử lý rác cấp vùng; đồng thời ban hành nhiều chủ trương, chính sách hỗ trợ, huy động các tổ chức chính trị - xã hội cùng vào cuộc. Nhiều địa phương trong tỉnh đã từng bước tạo được sự thay đổi về tư duy, chuyển từ “thu gom - xử lý” sang “giảm thiểu - tái chế - tái sử dụng” rác, gắn với nâng cao nhận thức cộng đồng, nhằm thúc đẩy thay đổi hành vi, nâng cao ý thức của người dân.

Đến nay, toàn tỉnh đã có 3/5 khu xử lý rác cấp vùng đi vào hoạt động, 19 lò đốt rác được đầu tư và vận hành hiệu quả. Tỷ lệ rác thải sinh hoạt được thu gom, xử lý tại vùng nông thôn, miền núi đạt gần 92%, một con số ấn tượng khi đặt trong điều kiện địa lý đặc thù của các địa bàn vùng cao.

Mỗi ngày thêm sạch - mỗi tuần thêm xanh

Xã Tiên Yên là một trong những địa phương tiêu biểu của tỉnh triển khai thực hiện hiệu quả Nghị quyết 06 gắn với bảo vệ môi trường.

Trên địa bàn xã, mạng lưới thu gom rác thải được xây dựng linh hoạt theo điều kiện từng khu vực. Hoạt động thu gom, vận chuyển rác được duy trì đều đặn, không để tồn đọng, gây ô nhiễm.

Đáng chú ý, mô hình phân loại rác hữu cơ tại hộ gia đình được triển khai sâu rộng. Rác thải hữu cơ được tận dụng làm thức ăn chăn nuôi hoặc ủ thành phân hữu cơ; rác vô cơ tái chế được thu gom bán cho các cơ sở; phần rác không tái chế được thu gom về các điểm tập kết để xử lý tập trung. Để thực hiện công tác này, Hội LHPN xã là nòng cốt, thường xuyên phối hợp tổ chức các lớp tập huấn về phân loại và xử lý rác hữu cơ bằng men vi sinh cho các gia đình hội viên nói riêng, người dân nói chung.

Tại thôn Cống To (xã Tiên Yên), khu xử lý rác thải bằng phương pháp chôn lấp hợp vệ sinh được đầu tư bài bản. Rác sau khi đầm nén được xử lý bằng các chế phẩm sinh học, vôi bột, thuốc diệt ruồi, đảm bảo tiêu chuẩn vệ sinh môi trường.

Bám sát chỉ đạo của chính quyền địa phương, nhiều năm qua, Công ty CP Môi trường đô thị Tiên Yên Quảng Ninh đã không ngừng nỗ lực, vận hành hoạt động một cách bài bản, chuyên nghiệp, góp phần quan trọng trong việc gìn giữ và cải thiện cảnh quan môi trường trên địa bàn các xã Tiên Yên, Điền Xá, Đông Ngũ và Hải Lạng. 

Với phương châm “Mỗi ngày thêm sạch - mỗi tuần thêm xanh”, công ty đã duy trì thường xuyên công tác thu gom, vận chuyển rác thải sinh hoạt trên toàn địa bàn đơn vị quản lý, đảm bảo không để tồn đọng, gây ô nhiễm. Mạng lưới thu gom được bố trí hợp lý, linh hoạt theo điều kiện từng địa phương. Công ty còn chủ động phối hợp với chính quyền cơ sở đẩy mạnh tuyên truyền, nâng cao ý thức của người dân trong việc phân loại và xử lý rác tại nguồn.

Cùng với việc tổ chức thu gom, xử lý rác thải sinh hoạt, việc cắt tỉa, chỉnh trang cây xanh, duy tu hệ thống điện chiếu sáng cũng được thực hiện đồng bộ. Nhiều tuyến đường ở các địa bàn vùng cao nay đã được đảm bảo sáng - xanh - sạch - đẹp, tạo cảnh quan tươi mới, đảm bảo an toàn giao thông, nâng cao chất lượng sống cho người dân.

Linh hoạt theo điều kiện của từng xã, Công ty CP Môi trường đô thị Tiên Yên Quảng Ninh luôn tích cực đổi mới cách làm, ứng dụng máy móc hiện đại trong thu gom, xử lý rác thải, cắt tỉa cây xanh. Nhờ đó, hiệu quả lao động nâng cao, thời gian được rút ngắn, chi phí được tiết kiệm. Đội ngũ công nhân môi trường cũng không ngừng được bồi dưỡng nghiệp vụ, trang bị đầy đủ bảo hộ lao động.

Hình ảnh các tuyến đường phong quang, sạch đẹp, rực sáng ánh đèn vào mỗi buổi tối, không còn rác thải vương vãi... đang dần trở thành hình ảnh quen thuộc tại vùng cửa ngõ miền Đông của tỉnh. Diện mạo khang trang, văn minh ấy là kết quả từ sự vào cuộc đồng bộ, tích cực và hiệu quả của Công ty CP Môi trường đô thị Tiên Yên trong việc chung tay xây dựng không gian sống "xanh - sạch - đẹp - thân thiện - đáng sống". 

Tại xã Đầm Hà, thực hiện Nghị quyết 06, chính quyền địa phương đã chủ động rà soát và yêu cầu 100% cơ sở sản xuất, kinh doanh, nuôi trồng thủy sản, chăn nuôi phải có báo cáo đánh giá tác động môi trường, hoặc cam kết bảo vệ môi trường được phê duyệt. Hiện toàn xã có 25 tổ thu gom rác hoạt động bằng xe đẩy tay chuyên dụng.

Hệ thống hương ước, quy ước bảo vệ môi trường được phủ kín 100% thôn, bản. Tỷ lệ hộ có nhà tiêu, nhà tắm hợp vệ sinh đạt gần tuyệt đối. Các trang trại chăn nuôi và nuôi trồng thủy sản ứng dụng công nghệ sinh học, góp phần giảm thiểu chất thải gây ô nhiễm.

Điểm sáng trong công tác bảo vệ môi trường chính là vai trò của phụ nữ. Hội LHPN xã Đầm Hà đã duy trì mô hình “Ngày Chủ nhật xanh”. Trong 6 tháng đầu năm 2025 đã có hơn 200 buổi vệ sinh môi trường, thu hút trên 8.000 lượt hội viên, phụ nữ tham gia. Nhiều mô hình sáng tạo, như “Tổ phụ nữ thu gom rác thải”, “CLB sống xanh”, “Biến rác thành tiền”, ủ phân hữu cơ tại hộ gia đình... đã tạo nên phong trào bảo vệ môi trường sâu rộng, góp phần chuyển biến hành vi của người dân một cách tự nhiên, hiệu quả.

Đặc biệt, Hội LHPN xã Đầm Hà đã thành lập Đội tuyên truyền viên môi trường với thành viên là chi hội trưởng, hội viên nòng cốt tại các thôn. Đội tuyên truyền viên môi trường thường xuyên “đi từng ngõ, gõ từng nhà”, kịp thời phát hiện, nhắc nhở những trường hợp đổ rác không đúng nơi quy định, hướng dẫn người dân xử lý chất thải sinh hoạt đúng cách... Qua đó, góp phần nâng cao ý thức cộng đồng, giữ gìn cảnh quan sạch đẹp, thúc đẩy xây dựng nông thôn mới bền vững và xanh hơn từng ngày.

Tác động mạnh từ nghị quyết lớn

Điểm nổi bật trong thực hiện Nghị quyết 06 chính là cách tiếp cận từ người dân nhằm khơi dậy vai trò của cộng đồng trong gìn giữ môi trường sống. Không chỉ đầu tư hạ tầng, chính sách, tỉnh Quảng Ninh còn huy động mạnh mẽ vai trò của các tổ chức đoàn thể như Hội Phụ nữ, Đoàn Thanh niên, các tổ tự quản, lực lượng nòng cốt ở cơ sở để làm “cầu nối” giữa chủ trương và hành động cụ thể.

Nhiều mô hình đã chứng minh tính hiệu quả lâu dài khi kết hợp giữa truyền thông thay đổi hành vi và ý thức của người dân. Mỗi thùng ủ phân hữu cơ, mỗi tuyến đường sáng đèn, mỗi "Ngày Chủ nhật xanh"… là một mắt xích nhỏ, nhưng quan trọng trong bức tranh môi trường nông thôn, miền núi đang ngày càng đổi thay ở Quảng Ninh.

Giai đoạn 2025-2030, Quảng Ninh xác định tiếp tục đẩy mạnh thực hiện Nghị quyết 06 theo hướng đi vào chiều sâu, với mục tiêu nâng cao chất lượng môi trường sống cho người dân vùng DTTS. Trong đó, chú trọng phát triển kinh tế gắn với bảo vệ môi trường, ưu tiên đầu tư công nghệ xử lý rác thải tiên tiến, thân thiện, sinh thái; nhân rộng các mô hình phân loại, tái chế rác thải tại nguồn; đồng thời xây dựng đội ngũ công nhân môi trường chuyên nghiệp.

Sự thành công của Nghị quyết 06 trong lĩnh vực môi trường không chỉ được đo bằng số lượng rác được thu gom, hay số khu xử lý đi vào hoạt động, mà còn được thể hiện rõ nét ở sự thay đổi tư duy, hành vi của người dân, tạo dựng thói quen chủ động phân loại, xử lý rác ngay từ gia đình.

Từ những chuyển biến cụ thể trong sinh hoạt hằng ngày của người dân, có thể thấy rõ Nghị quyết 06 không chỉ dừng lại trên giấy, mà đã và đang thấm sâu vào đời sống, đặc biệt tại các địa bàn vùng cao, vùng đồng bào DTTS. Đây không đơn thuần là hành trình làm sạch môi trường, mà là quá trình chuyển hóa về nhận thức, từng bước hình thành lối sống văn minh, bền vững từ mỗi hộ gia đình, mỗi người dân.

Với những kết quả đã đạt được, cùng quyết tâm chính trị và sự đồng thuận của cả hệ thống chính trị, Quảng Ninh đang từng bước hiện thực hóa mục tiêu xây dựng nông thôn miền núi “sáng - xanh - sạch - đẹp”, hướng đến một không gian sống chất lượng, nơi mỗi bản, làng đều là miền quê đáng sống.