Hiện đại hóa đội tàu, nâng cao hiệu quả khai thác xa bờ

Trước những khuyến nghị của Uỷ ban châu Âu (EC) trong khai thác thủy sản, tỉnh Quảng Ninh đã triển khai nhiều giải pháp đồng bộ để góp phần phát triển kinh tế biển bền vững, trong đó có việc phát triển đội tàu khai thác theo hướng tinh gọn, hiện đại hóa và nâng cao hiệu quả.

Một trong những chủ trương lớn được tỉnh kiên quyết chỉ đạo triển khai trong nhiều năm qua là cơ cấu lại đội tàu khai thác thuỷ sản theo hướng giảm nhanh, bền vững đội tàu cá hoạt động tại vùng ven bờ, phát triển hợp lý và hiện đại hoá đội tàu vùng lộng, vùng khơi. Mục tiêu nhằm đảm bảo khai thác hợp lý và đáp ứng được khả năng tự phục hồi nguồn lợi thủy sản. Từ năm 2011, tỉnh không cấp văn bản chấp thuận đóng mới, cải hoán cho tàu cá có công suất nhỏ hơn 30CV làm tất cả các nghề khai thác trên biển.

Đến nay, toàn tỉnh còn gần 5.500 tàu khai thác ven bờ và gần như không còn số lượng tàu cá nào có công suất dưới 30CV. Mục tiêu của tỉnh đặt ra đến năm 2030 là phấn đấu giảm tàu khai thác ven bờ xuống còn 4.000 chiếc. Cùng với đó, toàn tỉnh đang có 749 tàu vươn khơi, toàn bộ đều có chiều dài từ 12m trở lên và 266 tàu trong số này có chiều dài trên 15m.

Liên tục những năm gần đây, Quảng Ninh hết sức chú trọng việc tăng cường quản lý đội tàu và cơ sở cải hoán, đóng mới tàu cá; quyết tâm không để những tàu cá “3 không” (không đăng ký, không đăng kiểm, không giấy phép khai thác thuỷ sản) mà vẫn hành nghề khai thác thủy sản trên vùng biển của tỉnh. Quảng Ninh hiện cũng đang là một trong những địa phương cập nhật tương đối đầy đủ số liệu, dữ liệu tàu cá từ 6m trở lên trên hệ thống cơ sở dữ liệu nghề cá quốc gia VNFishbase.

Cụ thể là liên tục cập nhật biến động dữ liệu, số liệu tàu cá từ 6m trở lên đóng mới, cải hoán, giải bản hoặc mua, bán ra ngoài tỉnh... phục vụ công tác quản lý, thanh tra, kiểm tra. Đồng thời tăng cường quản lý tốt các cơ sở cải hoán, đóng mới tàu cá đã được công nhận; xử lý nghiêm các cơ sở không đủ điều kiện vẫn hoạt động cải hoán, đóng mới tàu cá; kiên quyết không để phát sinh hoạt động tham gia đánh bắt, dịch vụ hậu cần trên biển đối với những tàu chưa đảm bảo quy định.

Anh Lê Quý Trọng, Chủ tịch Nghiệp đoàn nghề cá Hải Hà, cho biết: Đến nay, toàn nghiệp đoàn có 46 tàu, trên 220 đoàn viên, tích cực hỗ trợ nhau trong hoạt động khai thác, chủ yếu hoạt động khai thác từ vùng lộng trở ra. Thay vì dùng tàu công suất nhỏ, khai thác tuyến lộng và ven bờ như trước, hiện nay các thành viên nghiệp đoàn đều mạnh dạn đóng mới tàu công suất lớn 680-750CV. Khi vươn khơi, lao động trên các ngư trường rộng lớn, các tàu thường xuyên giữ liên lạc với nhau bằng những thiết bị điện tử hoặc định vị chuyên dụng, nắm bắt được tình hình hoạt động của nhau, từ đó có thể kịp thời hỗ trợ nhau khi cần thiết. Đặc biệt là đồng lòng trong thay đổi phương thức khai thác, không sử dụng nghề cấm để khai thác theo hình thức tận diệt.

Một số chính sách ưu đãi, hỗ trợ kịp thời của tỉnh như hỗ trợ lãi suất đầu tư phát triển sản xuất kinh doanh; khuyến khích phát triển hàng hóa nông nghiệp tập trung... cũng đã tác động đáng kể đến quá trình hiện đại hóa và nâng cao hiệu quả đội tàu khai thác thủy sản. Điều này cũng giúp cho cơ cấu tổ chức sản xuất theo hướng mang lại giá trị lớn và bền vững hơn, bởi trên các tàu công suất lớn, ngư dân có điều kiện ứng dụng KHCN hiện đại để dò tìm và lựa chọn đối tượng khai thác, bảo quản sản phẩm sau thu hoạch, cảnh báo diễn biến thời tiết... Từ đó hạn chế đáng kể cách làm mang tính hủy diệt nguồn lợi, bảo vệ môi trường tốt hơn.

Theo định hướng của tỉnh, từ năm 2026 sẽ giảm số lượng tàu cá, mỗi năm khoảng 5-7% số lượng tàu cá nhỏ khai thác kém hiệu quả; đồng thời tiếp tục nghiên cứu, xây dựng chính sách hỗ trợ người dân cho phù hợp với điều kiện thực tế của tỉnh. Việc phát triển đội tàu khai thác hiện đại, tinh gọn, hiệu quả thay thế đội tàu cá nhỏ khai thác ven bờ là hướng đi đúng đắn để kinh tế biển của tỉnh phát triển bền vững.